
Leki stosowane w chorobach serca są jednymi z najczęściej stosowanych leków na świecie. Ich stosowanie nie tylko wpływa na regulację funkcji układu sercowo-naczyniowego, ale i również mają one udowodnione działanie przedłużające życie pacjentów. To prawdziwe panaceum na epidemie chorób cywilizacyjnych, które dotykają nasz układ krążenia.
W codziennej praktyce lekarskiej najczęściej spotkamy się z lekami: przeciwnadciśnieniowymi, antyarytmikami, lekami przeciwdławicowymi, lekami inotropowymi czy preparatami stosowanymi w zaburzeniach ukrwienia obwodowego. Musimy w tym miejscu pamiętać, że zastosowanie niektórych leków kardiologicznych nie ogranicza się tylko i wyłącznie do jednej jednostki chorobowej.
Aby terapia była skuteczna, musi być ona prowadzona w sposób zgodny z odpowiednimi zaleceniami. Dlatego tak ważne jest, by edukacja pacjenta nie ograniczała się tylko do wypisania recepty na konkretny lek. W przypadku stosowania leków kardiologicznych, musimy przypominać naszym pacjentom o kilku bardzo ważnych zasadach:
- zachęcać pacjentów do czytania ulotek stosowanych leków (w gabinecie lekarskim nie mamy czasu, by przekazać pacjentom wszystko dokładnie)
- leki na leży brać regularnie, co zapewnia sukces terapeutyczny (uzasadniajmy stosowanie konkretnych leków, dobre uzasadnienie bardziej motywuje pacjenta do stosowania leków, niż tylko „puste zalecenie”)
- farmakoterapii powinna towarzyszyć zmiana stylu życia (motywujmy pacjenta do spadku wagi, spacerów z małżonkiem czy zakupu elektronicznej opaski, dzięki której będzie mógł na własne oczy śledzić swoje postępy)
- chory powinien wprowadzić nawyk pomiarów ciśnienia i prowadzenia dzienniczka kontroli pomiarów (pozwala to na kontrolę skuteczności leczenia, gdy pacjent nie chce prowadzić dzienniczka, można go poprosić o przyniesienie elektronicznego ciśnieniomierza, który w swojej historii ma wartości ostatnich pomiarów)
W przypadku stosowania leków kardiologicznych pacjenci mogą borykać się również z mnogością działań niepożądanych. Przepisując konkretne leki, powinniśmy informować o nich naszych pacjentów i edukować w jaki sposób mogą sobie oni z nimi radzić. Poniżej zawarliśmy te, z którymi możemy spotkać się zdecydowanie najczęściej:
- zawroty głowy, hipotonia ortostatyczna (zwł. ACEI i ARB, diuretyki pętlowe, beta-blokery, alfa1-adrenolityki, alfa2-agoniści) – wiąże się z ryzykiem upadków, a nawet większą umieralnością. Warto w tym przypadku zalecać pacjentom:
- unikanie szybkiej pionizacji, najlepiej by po leżeniu najpierw pacjent usiadł a dopiero potem wstał
- wypijanie 2-3 litrów płynów na dobę
- unikanie długotrwałego stania
- unikanie dusznych i gorących pomieszczeń
- umiarkowana aktywność fizyczna, która zwiększa tolerancję na występowanie hipotonii
- unikanie szybkiej pionizacji, najlepiej by po leżeniu najpierw pacjent usiadł a dopiero potem wstał
- hipotonia ortostatyczna (nitraty)
- nitraty powinny być stosowane w pozycji stojącej
- nitraty powinny być stosowane w pozycji stojącej
- suchy kaszel (ACEI)
- inhibitory konwertazy angiotensyny mogą przyczyniać się do powstania suchego kaszlu (na skutek zwiększenia stężenia bradykininy we krwi). W przypadku nietolerancji ACEI zaleca się stosowanie sartanów.
- inhibitory konwertazy angiotensyny mogą przyczyniać się do powstania suchego kaszlu (na skutek zwiększenia stężenia bradykininy we krwi). W przypadku nietolerancji ACEI zaleca się stosowanie sartanów.
- odwodnienie (diuretyki)
- w tym przypadku nie tylko zalecamy picie dużej ilości płynów, ale i również codzienną kontrolę masy ciała oraz stosowanie elektrolitów
- w tym przypadku nie tylko zalecamy picie dużej ilości płynów, ale i również codzienną kontrolę masy ciała oraz stosowanie elektrolitów
- tachykardia, efekt z odbicia (przy zaprzestaniu stosowania beta-blokerów)
- pacjenci, którzy nagle odstawili przyjmowanie beta-blokerów, mogą skarżyć się na tachykardię, wzrost ciśnienia, zaburzenia rytmu serca, niepokój i drżenia. Dlatego powinniśmy dokładnie dopytać pacjenta kiedy przyjął ostatnie leki.
- pacjenci, którzy nagle odstawili przyjmowanie beta-blokerów, mogą skarżyć się na tachykardię, wzrost ciśnienia, zaburzenia rytmu serca, niepokój i drżenia. Dlatego powinniśmy dokładnie dopytać pacjenta kiedy przyjął ostatnie leki.
- zaburzenia erekcji (tiazydy, beta-blokery, ACEI, ARB, sympatykolityki)
- w leczeniu tych zaburzeń stosuje się inhibitory 5-fosfodiesterazy. Wcześniej jednak należy skonsultować się z kardiologiem. Pamiętajmy również o odpowiednim okresie karencji między przyjmowaniem inhibitorów 5-fosfodiesterazy a nitratów.
- w leczeniu tych zaburzeń stosuje się inhibitory 5-fosfodiesterazy. Wcześniej jednak należy skonsultować się z kardiologiem. Pamiętajmy również o odpowiednim okresie karencji między przyjmowaniem inhibitorów 5-fosfodiesterazy a nitratów.
Oprócz wcześniej wymienionych zasad oraz działań niepożądanych, przy przepisywaniu leków kardiologicznych powinniśmy pamiętać o ważnych interakcjach pomiędzy poszczególnymi preparatami.
- inhibitory 5-fosfodiesterazy (tadalafil, sildenafil) z nitratami
- jednoczesne przyjmowanie tych preparatów może przyczyniać się do tachykardii, hipotonii i zmniejszeniu przepływu wieńcowego
- zapamiętaj: przed braniem inhibitorów 5-fosfodiesterazy zalecana jest wcześniejsza kontrola kardiologiczna. Przy stosowaniu tych preparatów należy zachować odpowiedni okres karencji (przerwy miedzy ich stosowaniem)
- jednoczesne przyjmowanie tych preparatów może przyczyniać się do tachykardii, hipotonii i zmniejszeniu przepływu wieńcowego
- ACEI stosowane z ARB
- stosowanie obu preparatów może zwiększać wystąpienie hiperkaliemii czy nasilać ryzyko niewydolności nerek
- zapamiętaj: połączenie leków z tych grup jest bezwzględne przeciwskazanie
- stosowanie obu preparatów może zwiększać wystąpienie hiperkaliemii czy nasilać ryzyko niewydolności nerek
- Antagoniści wapnia (niedihydropirydyny) z beta-blokerami
- zwiększają prawdopodobieństwo depresyjnego działania na m. sercowy
- zapamiętaj: należy bezwzględnie unikać stosowania tego połączenia leków
- zwiększają prawdopodobieństwo depresyjnego działania na m. sercowy
Autor: Józef Muszyński