Leki psychotropowe

Prawdopodobnie to leki psychotropowe przyciągną największą uwagę studenta, który rozpoczyna swoją przygodę z farmakologią. Przez medialne komunikaty często są owiane negatywną sławą. Czy faktycznie powinniśmy się ich obawiać? W tym artykule postaramy się rozwikłać kilka mitów na temat psychotropów i ich zastosowania. Przypomnimy również ich klasyfikację i odpowiemy sobie na pytanie, czy psychotropy na całe zło? 

Czym są leki psychotropowe?

Według definicji encyklopedii PWN leki psychotropowe to substancje farmakologiczne, które wpływają na psychikę człowieka i korygują wszelkie zaburzenia w przebiegu schorzeń psychicznych. Leki te dostępne są tylko i wyłącznie na receptę. 

Jak dzielimy leki psychotropowe?

Leki psychotropowe obejmują szereg mniejszych grup leków, które różnią się od siebie potencjalnym działaniem. Do leków psychotropowych możemy zaliczyć takie grupy jak: 

• leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki)
• leki przeciwlękowe (anksjolityczne)
• leki nasenne (hipnotyczne)
• leki prokognitywne
• leki przeciwdepresyjne (antydepresanty)
• leki normotymiczne
• leki przeciwparkinsonowskie
  

Czy antydepresanty to psychotropy?

Nie. Leki psychotropowe to duża grupa leków, do których zaliczamy leki o różnym działaniu na psychikę człowieka, do tej szerokiej grupy zaliczają się również leki przeciwdepresyjne, czyli antydepresanty. 

Po co nam psychotropy?

Leki psychotropowe znajdują zastosowanie w leczeniu szeregu zaburzeń. Według raportu NFZ w 2019 roku leki psychotropowe w polskich aptekach wykupiło przeszło 3,8 mln pacjentów. Szacuje się, że na całym świecie na depresję cierpi nawet 350 mln osób. Pamiętajmy, że wśród leków psychotropowych znajdziemy również leki o działaniu przeciwlękowym, przeciwpsychotycznym, przeciwpadaczkowym czy nasennym. Szereg ich zastosowań sprawia, że leki te stanowią ogromną rolę w światowym lecznictwie, a zapotrzebowanie na nie stale rośnie. 

Fakty i mity psychotropowe

Teraz zajmiemy się kilkoma faktami i mitami związanymi z psychotropami. Jako przyszli lekarze powinniście znać kilka ważnych faktów i umieć rozwikłać się z mitami na temat tej grupy leków. 

• Leki przeciwdepresyjne nie działają od razu
  

Fakt. Obecnie uznaje się, że na efekt terapeutyczny antydepresantów trzeba poczekać nawet 2 do 3 tygodni. Badaną hipotezą w Stanach Zjednoczonych jest podawanie donosowo ketaminy, która miałaby wykazywać działanie przeciwdepresyjne znacznie wcześniej.
 

• Leki psychotropowe (z wykazu P) kupimy tylko w aptece
  

Fakt. Warto wiedzieć, że leki z wykazu P pacjent będzie mógł wykupić tylko w aptece u pracującego tam magistra farmacji. Warto o tym poinformować wcześniej pacjenta, który chcąc szybko wykupić leki w punkcie aptecznym, zostanie odprawiony z niego z kwitkiem. Jednak warto tutaj zaznaczyć, że leki psychotropowe, ale nie będące z wykazu P pacjent spokojnie wykupi również w punkcie aptecznym u technika farmacji.

• Wszystkie leki psychotropowe uzależniają. 
  

Mit. Do  leków psychotropowych wchodzi szereg grup leków wpływających na psychikę człowieka. Jednak tylko niektóre z tych grup uzależniają. Wśród nich możemy wyróżnić choćby benzodiazepiny. 

• Leki psychotropowe są całkowicie bezpieczne
  

Mit. Specjalne regulacje obiegu tych leków nie istnieją bez powodu. Wiele grup tych leków ma nie tylko szereg działań niepożądanych. Mogą być również nadużywane. Dlatego też ich stosowanie zawsze wymaga konsultacji lekarskiej. 

• Od leków psychotropowych się tyje
  

Mit. Tyjemy lub chudniemy od nadwyżki, lub deficytu kalorycznego.  Leki psychotropowe mogą jednak wpływać na zmiany naszego apetytu, przez co niektóre grupy leków mogą sprzyjać zwiększeniu apetytu (np. sertralina, SSRI). Inne z kolei leki jak (np. bupropion, NRDI) są stosowane w leczeniu otyłości. 

• Czy leki psychotropowe muszą być przyjmowane do końca życia?
  

Mit. Terapię lekami psychotropowymi można zakończyć stopniowo, pod opieką specjalisty. Ich długotrwałe stosowanie często związane jest z zapobieganiem nawrotów choroby. 

Czy psychotropy to leki na całe zło?

W końcu dotrwaliśmy do końca! Poznając tajniki farmakologii, zapewne wiecie już, że obecnie nie jest znany żaden lek, który nie jest pozbawiony wad. Podobnie jest z psychotropami, które, choć w medycynie wykorzystywane są coraz częściej, to mają szereg przeciwwskazań i działań niepożądanych, a ich stosowanie jest ściśle regulowane. W tym przypadku już chyba sami możecie odpowiedzieć sobie na pytanie, czy psychotropy to leki na całe zło.

Autor: Józef Muszyński